Tekstilna industrija Srbije nekada je zapošljavala preko 250 hiljada radnika. Garderoba šivena u Srbiji nosila se širom svijeta. Godišnji izvoz je vrijedio više od pet milijardi dolara. Od fabrika kao što su “Kluz”, “Beko”, “Prvi maj” Pirot, TIZ “Zemun”, “Zelengora”, ostala su samo imena, kao podsjećanje na vrijeme kada je tekstilna industrija Srbije imala zlatno doba.

Srbija je tkala, kreirala i šila gotovo za čitav svet. U toj zemlji nekada je radilo preko stotinu tekstilnih fabrika. Kolekcije su pripremane i godinu dana unaprijed, a količine se mjerile stotinama hiljada artikala.

“Kada kažem stotinu hiljada komada, prvenstveno mislim na rusko tržište gde je, recimo, jedan džemper rađen u tri boje. Zapadno tržište tipa “Mejsis” i “Sirs” su i danas poznati, a za njih su radili “Kluz” i “Beko”, ja sada ne mogu da kažem tačne količine”, kaže u izjavi za Radio-televiziju Srbije modni kreator “Mone” Ana Leković.

Srpske velike fabrike tekstila nekada su imale i precizno definisano tržište.

“Uvijek smo težili da apsolutno znamo za koga radimo. Što je naš direktor govorio – adresa kupca. To bi značilo zemlja, za koji uzrast, za koji nivo. Ako radite za Francusku, nije isto ako radite za “Lafajet”, “Prizinik” ili “Takti”. Postoje nivoi za kataloške kuće kao i “Trua Suiše” gde smo i odlazili, pratili i njihov razvoj. I ta kuća je jedna od najpoznatijih kataloških kuća”, priča dizajner tekstila i odjeće Gordana Ćirić Krstić.

Trgovačke firme poput “Centrotekstila”, imale su predstavništva u svijetu i ostvarivale izvoz preko milijardu i po dolara godišnje.

Foto: vibilia.rs

“To je bio značajan jugoslovenski izvoz u okviru Jugoslavije. Srbija je imala najveći dio, preko pedeset posto. Hajde da kažemo, tu negde između pedeset i šezdeset posto proizvoda bilo je iz Srbije”, podseća Vladimir Lazić, bivši direktor “Centrotekstila”.

Za takav uspjeh prednost Srbije je bila geografska, zatim kvalitetna radna snaga, ali i tradicija u proizvodnji tekstila.

“Cijela pozamaterija koje su nekada proizvodile naše fabrike danas se uvozi. Postava, recimo, koju je radila “Viskoza Loznica” i nekada je opsluživala cijelo srpsko tržište i jugoslovensko, a sada ne radi. Znači, u vrijeme tranzicije potpuno je uništena, mogu reći, tekstilna industrija. Danas nas je jako malo. Ja mislim da nas ima oko desetak hiljada zaposlenih radnika, a priznaćete da je to strašno u odnosu na sto pedeset hiljada”, ističe Nada Momirović iz modne kuće “Mona”.

Siva ekonomija, uvoz, poreska opterećenja, nedostatak stručne radne snage, samo je dio muka današnje tekstilne industrije u Srbiji.

Više od 70.000 tekstilnih radnika u posljednjih deset godina ostalo je bez posla, a trenutno ih je zaposleno blizu 32.000.

“Poslije 2000. godine imali smo kriminalnu privatizaciju i uništili smo i ono malo što nam je ostalo što je bilo dobro. Onda su nam došli Kinezi i došla je roba i siva ekonomija sa Dalekog istoka, ali i uvoz po nerealno niskim cenama koji danas najviše muči tekstilnu industriju”, smatra Milorad Vasiljević iz Privredne komore Srbije.

Prema istraživanjima koje su uradili NALED, USAD i Inženjerska komora Srbije, samo u toj oblasti budžet Srbije godišnje izgubi oko 800 milona eura.

Danas tek 50-ak proizvođača vodi borbu za opstanak na tržištu na kome dominiraju strani brendovi i proizvodi iz Turske i Kine, kojima oni mogu parirati jedino kvalitetom i niskom cijenom.

Ipak, poslije godina propadanja, tekstilna industrija Srbije ostvaruje blagi rast od blizu dva posto, što je gotovo 700 miliona eura prihoda od izvoza u prošloj godini, piše Al Jazeera.

Izvor: RTS/Al Jazeera Balkans