5. Oktobra. 2014. Region, Vijest dana, Vijesti

Srbija: Danas 14 godina od petooktobarskih promjena – B92: O 5. OKTOBRU SE VIŠE ĆUTI NEGO GOVORI

Na današnji dan navršava se 14 godina od petooktobarskih događaja, kada je nakon masovnih demonstracija pristalica Demokratske opozicije Srbije /DOS/ s vlasti otišao dotadašnji predsjednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević. Nakon što je Izborna komisija osporila pobjedu kandidata DOS-a Vojislava Koštunice na predsjedničkim izborima 24. septembra 2000. godine, uslijedili su višednevni protesti širom Srbije, a 5. oktobra je na ulice Beograda izašlo više stotina hiljada ljudi.

PAD SLOBODANA MILOŠEVIĆA

DOS je ultimativno zatražio da Milošević do 5. oktobra u 15.00 časova prizna izbornu volju građana izraženu na saveznim, predsjedničkim i lokalnim izborima, insistirajući na tome da je Koštunica pobijedio već u prvom krugu. Izborna komisija saopštila da je kandidat DOS-a osvojio 49 odsto glasova, zbog čega je najavljen naredni krug glasanja.

Građani su se svakodnevno okupljali, a uslijedio je i poziv na generalni štrajk koji je kulminirao protestom rudara u Kolubari.

Protest, koji je zatim održan u centru Beograda, bio je najmasovniji od početka devedestih godina, a u glavni grad su 5. oktobra došli organizovano i masovno ljudi iz unutrašnjosti koji su podržavali tadašnji DOS.

Iako je policija nastojala da nekako zaustavi ili omete kolone koje su se uputile ka Beogradu, sve su blokade na kraju bile probijene.

Masovni upad demonstranata u zdanje tadašnje Savezne skupštine, u više talasa, uslijedio je oko 15.00 časova, a paralelno je u više naleta došlo do napada na obližnju zgradu Radio-televizije Srbije, gdje je zapaljeno prizemlje, a požar se proširio i na sprat. Policija je pružila otpor, koji je na kraju slomljen, a Milošević se tokom narednog dana obratio javnosti i saopštio da je pretrpio izborni poraz, čemu je prethodio njegov razgovor s Koštunicom.

Koštunica je 7. oktobra 2000. položio zakletvu pred poslanicima Savezne skupštine, koji su zasijedali u “Sava centru”. Tokom petooktobarskih nemira povrijeđeno je više od šezdeset građana, a dvoje je stradalo – Jasmina Jovanović koja je pala pod bager i Momčilo Stakić, koji je umro nakon srčanog udara. Decembra iste godine održani su vanredni republički izbori.

B92: O 5. OKTOBRU SE VIŠE ĆUTI NEGO GOVORI

B92 navodi da su danas karte na političkoj sceni Srbije promiješane, ekonomska situacija je i dalje teška, građani loše žive, a 5. oktobar 2000. je dan o kome se više ćuti nego govori.

I kada se govori, najčešće se o njemu govori kao o mitu, o raspršenom snu, izneverenim očekivanjima, pogaženom povjerenju i razočaranju zbog svega što se dogodilo u godinama poslije demokratskih promejna. O njemu mnogo više govore građani, direktni učesnici i oni koji su se nadali da će zemlja tog dana krenuti naprijed, a mnogo manje političari. Izjave političkih aktera o 5. oktobru su iz godine u godinu sve tiše i stidljivije. Stranke koje su činile DOS su ili u teškoj situaciji, ili su na ivici da više ne postoje, ili više ne postoje, dok su na vlasti ljudi iz stranka koje su rušene 2000. godine i sada oni vode zemlju ka Evropskoj uniji. Demokratska stranka predvođena Zoranom Đinđićem bila je motor koalicije koja je srušila Miloševića. Međutim, sada je to stranka koja dvije godine ne može da se konsoliduje i koja se u tom periodu često više borila sama sa sobom, nego sa političkim protivnicima. Isto je i sa Demokratskom strankom Srbije predvođene Vojislavom Koštunicom,koja je bila jedan od ključnih dijelova demokratskih promjena, ali 14 godina kasnije više nije relevantna niti na svom čelu ima čovjeka koji je na izborima pobedio Miloševića. Na drugoj strani, na vlasti je danas Srpska napredna stranka, koja je ubjedljivo pobijedila na proteklim izborima. Njen lider i premijer Srbije je Aleksandar Vučić, tada funkcioner SRS, a koalicioni partner (iako nepotreban za većinu u parlamentu) jeste SPS predvođen Miloševićevim portparolom Ivicom Dačićem. Predsjednik zemlje je Tomislav Nikolić.

Da će 2014. godine u Srbiji biti takva raspodjela snaga na političkoj sceni Srbije, teško da je bilo ko očekivao 5. oktobra 2000. godine ujutru, kada su ljudi iz cijele Srbije izašli na ulice Beograda i izborili se za demokratiju.