Zbog zahtjeva Evropske unije, trgovci u FBiH na policama više ne moraju imati minimalno 50 posto domaćih proizvoda.
Proizvođači u Bosni i Hercegovini se gotovo svakodnevno žale da im država ne pomaže dovoljno i da su u podređenom položaju u odnosu na stranu konkurenciju. Novi planovi Vlade Federacije BiH da se ukine odredba Zakona o unutrašnjoj trgovini, koja je trebala obavezati trgovce da na policama imaju 50 posto proizvoda domaćih proizvođača, idu u prilog takvom stavu. Iako zvuči kao odluka koja će se loše odraziti po proizvođače u Bosni i Hercegovini, oni sami nisu ni iznenađeni, niti posebno zabrinuti.
“Brisanje navedene odredbe neće imati nikakvog uticaja na domaće proizvođače, jer se ta odredba nikad nije ni provodila. To je bilo mrtvo slovo na papiru”, ocjenjuje Admir Kapo, predsjednik Udruženja “Kupujmo domaće”. On dodaje da je upitno koliko su inspekcijski organi izrekli kazni, posebno stranim tržnim centrima, zbog neprovođenja navedene odredbe. Ekonomski analitičar Admir Čavalić napominje da se data odredba nije adekvatno primjenjivala i dosljedno slijedila u dosadašnjoj trgovinskoj praksi, jer je postojalo dosta pravne nedorečenosti i prostora za manipulacije, što ukazuje da njenim brisanjem na dugi rok neće biti negativnih posljedica po domaće proizvođače.
Obaveze članica
Po klauzuli najpovlaštenije nacije, članica STO-a obavezna je sve ostale članice tretirati kao onu najpovlašteniju, a isto tako i proizvodima iz zemalja članica odobriti tretman jednak onome najpovoljnijem. Nadalje, po klauzuli nacionalnog postupanja zabranjuje se diskriminacija između domaćih i uvoznih roba i usluga, odnosno diskriminaciju između domaćih i inostranih dobavljača i nositelja prava intelektualnog vlasništva, kaže Čavalić. “Iako velike države zbog vlastitih domaćih pritisaka (lobističke grupe, javnost i slično) imaju povlaštenu poziciju pri trgovinskim pregovorima i veći nivo protekcionizma, ipak to nije umanjilo pozitivne efekte trgovinske liberalizacije za male, nerazvijene države i države u razvoju.” Čavalić dodaje da je riječ o relativno novom zakonskom rješenju čija je implementacija već u startu bila upitna i to prije svega zbog nejasno precizirane regulative i nerealne osnove od 50 posto domaćih proizvoda na policama.